Za DANU je neprihvaljivo, jer je izuzetno štetno za Crnu Goru i njene vitalne državne i nacionalne interese, ako bi se prihvatila i potpisala postojeća radna verzija, odnosno, skandalozni i anticrnogorski nacrt tzv. „temeljnog ugovora“ između Vlade Crne Gore i Srpske pravoslavne crkve, odnosno, Crkve Srbije, koja je uzurpatorska i okupaciona u Crnoj Gori od 1920. godine.
Ko potpiše i prihvati tzv. „temeljni ugovor“, sa ovakvom sadržinom, kakva je data u radnoj verziji istog, ako bi ona bila konačna, a nadamo se da neće, u ime Crne Gore, prema našoj analizi, stavu i ocjeni- počinio bi biće teškog krivičnog djela- veleizdaje Crne Gore i za to bi morao snositi odgovornost -onaj ili oni koji bi to učinili.
Prema sadržini nacrta ovog ugovora, evidentno je da se njime SPC, odnosno, Crkva Srbije (koja je na bajonetima, dakle, nasilno uvedena u Crnu Goru 1920., elem, ona nema viševjekovni kontinuitet u Crnoj Gori, kako piše, prevarno, falsifikovanjem i brutalnom krađom istorije u sklandaloznoj Preambuli nacrta ovog ugovora, kojeg po mišljenju DANU treba izbrisati), želi postaviti i legalizovati kao država u državi, čak i iznad države Crne Gore, što je aposlutno neprihvatljivo i zahtijeva snažnu društevnu reakciju.
Podvlačimo, SPC, odnosno, Crkva Srbije u Crnoj Gori nema viševjekovni istorijski i pravni kontinuitet i subjektivitet u Crnoj Gori, kako joj se to „priznaje“ u nacrtu navedenog ugovora, već je ona nasilno nametnuta u Crnoj Gori, nakon okupacije i nasilne aneksije Crne Gore 1918. godine i bespravnog ukidanja autokefalne Crnogorske pravoslavne crkve, u procesu koji je trajao od kraja 1918. do 1922. godine.
Ako analiziramo formu i sadržinu nacrta ovog tzv. ugovora zaključićemo, jasno, da ovo nije ni ugovor, jer ne zadovoljava standardnu formu i sadržinu koji svaki ugovor ne samo treba već mora da ima.
Naime, mi smatramo da ova varijanta ugovora, radna verzija, nije ugovor, čak i kad bi se isti, u ovom obliku i sadržini. zaključio, između dvije ugovorne strane, već je taj posao samo prihvatanje diktata Crkve Srbije, odnosno, kapitulansko pristajanje na esencijalno jednostrani akt, zapravo, nametanje Crnoj Gori tuđe volje od strane Crkve Srbije i ispunjavanje njenih imperijalnih i asimilatorskih zahtjeva i pretenzija i pravno priznavanje otimačine kulturno-istorijske baštine i nacionalnog blaga Crne Gore.
Za DANU bi ovo, ako bi se prihvatilo, bio pakt sa okupatorom, odnosno, pokušaj i čin legalizacije, odnosno, lažiranja i otimanja istorije Crne Gore i crnogorske državne, nacionalne, kulturne i istorijske baštine, koja nije samo sakralnog karaktera. Nego mnogo više i značajnije: tiče se identiteta crnogorskog naroda i opstanka građanske Crne Gore.
Ako temeljno pročitamo sadržinu nacrta ovog ugovora, lako ćemo viđeti da se stalno govori SPC „ima pravo,…ima prava“, a Crna Gora samo preuzima obaveze prema Crkvi Srbije (SPC), što je suludo, ako bi ove norme nacrta ugovora opstale. Država Crna Gora je, prema slovu nacrta ovog ugovora, eklatantno dovedena u podređeni položaj, potpuno neravnopravni status u odnosu na Crkvu Srbije (SPC). Prema ovoj, još uvijek aktuelnoj i radnoj, verziji ugovora, država Crna Gora nema nikakva prava sem obaveza prema SPC, a SPC ima ekskluzivna prava bez obaveza prema državi Crnoj Gori. Svaki ugovor, pa i ovaj posebito, mora definisati međusobna, uzajamna prava i obaveze. Po ovome što je ponuđeno, sasvim jasno slijedi da Crkva Srbije (SPC) ima samo prava, ali bez obaveza prema državi Crnoj Gori, a Država Crna Gora samo obaveze, ali bez ikakvih prava. Zaista, nemoralno, antiustavno, antizakonito, antistorijski i antipravno.
DANU smatra da ovaj i ovakav ugovor ne treba i ne smije se zaključiti i potpisati, jer je on antiustavan i nezakonit i on bi predstavljao, ako se to dogodi, akt kapitulacije države Crne Gore pred Crkvom Srbije (SPC) i akt priznavanja okupacije crnogorskog sakralnog kulturno-istorijskog nasljeđa, odnosno, manastira i crkava i druge nepokretne i pokretne imovine, kojima decenijama bespravno gospodari SPC, iako nema pravo svojine nad njima, već oni pripadaju Crnoj Gori i crnogorskom narodu, a ne beogradskoj Patrijaršiji i njenim filijalama u Crnoj Gori.
Sa SPC u Crnoj Gori, odnosno, njenim eparhijama, ako su registrovane u Crnoj Gori, može se zaključiti, potpisati običan ugovor i to ugovor o pitanjima od zajedničkog interesa između Vlade CG i SPC u CG, ali ne nikako i nikada tzv. temeljni ugovor, jer Crkva Srbije ili SPC, nije država niti subjekt međunarodnog prava, poput Sv. Stolice (države-crkve Vatikan) da bi se sa njom zaključio Temeljni ugovor, koji je, inače, sinonim za konkordat.
Sa SPC u CG moguće je zaljučiti i potpisati ugovor, ako je slične sadržine kao što jsu potpisani ugovora sa Islamskom vjerskom zajednicom i Jevrejskom zajednicom, a takav ugovor potrebno je zaključiti i sa Crnogorskom pravoslavnom crkvom.
Ali sa crkvom Srbije, odnosno, SPC se ne može i ne bi smio zaključiti ugovor ovakve sadržine kakva je u njegovom nacrtu, jer bi to bila omča oko vrata Crnoj Gori ili Damoklov mač koji prijeti njenoj nezavisnosti i suverenosti.
Očekujemo da se odbaci kao neprihvatljiva ovakva vrsta i sadržina ponuđenog ugovora između Vlade Crne Gore i Crkve Srbije, odnosno, Srpske pravoslavne crkve, koja je nastala 1920., u Kraljevini SHS, dekretom regenta Aleksandra Karađorđevića, nakon što su prethodno ukinute autokefalne crkve: Crnogorska pravoslavna crkva, Karlovačka mitropolija i Bukovinsko-Dalmatinska mitropolija.
Podgorica, 29. juna 2022.
DUKLJANSKA AKADEMIJA NAUKA I UMJETNOSTI